In 2015 stopte ik met deze blog, met spijt in het hart. Na enkele jaren afwezigheid van het web heb ik uiteindelijk een Instagram-account aangemaakt, onder een (ander) pseudoniem. Ik wil immers mijn privéleven van mijn werkleven scheiden, en wil liever niet dat een 'google search' op mijn echte naam resulteert in deze blog. Tegelijk deel ik graag mijn tekeningen en andere items met de wereld, maar het gaat om wat ik maak, en niet om wie ik ben.
Helaas dacht iemand daar een tijdje geleden anders over.
Belinda was regie-assistente en studeerde ondertussen bij om regisseur te worden. Toen ik in 2013 mijn job verloor, en er ook lichamelijk en mentaal onderdoor zat door een te lange periode van zwaar overwerk - ik spreek van 500 overuren in 5 maanden tijd, en een vol jaar met amper 3 dagen verlof, en een weinig evidente stress-situatie op mijn toenmalige werkplek - vond Belinda mijn verhaal 'interessant'. Zij zat in haar tweede jaar regisseur, en wilde me voor een klasoefening - de opdracht was het maken van een "creatieve reportage" - voor de camera krijgen. Haar narratief: "ik wil tonen hoe iemand als jij, die door de maatschappij uitgespuwd is, haar weg terugzoekt naar zichzelf en naar die maatschappij, via haar creativiteit en dus via deze blog".
Mooi, dacht ik, en waarom niet: ik heb tijd, ik zit thuis, en ik wil zo'n filmmakersproces wel eens van dichtbij meevolgen. Dat het verhaal een beetje bij de haren getrokken was (mijn blog betekende niets meer of minder dan enkel een plek waar ik mijn creaties met enkele bekenden en veel onbekenden deelde) dat nam ik er maar bij; Belinda had me immers verzekerd dat dit slechts een klasoefening was, en dat met uitzondering van de leraar en de medeleerlingen in de klas, zou niemand anders die reportage te zien krijgen.
We maakten mondeling de afspraak dat (a) de reportage inderdaad niet buiten de klasmuren zou getoond worden, tenzij met mijn uitdrukkelijke toestemming, en (b) dat ik de reportage zou mogen zien en feedback zou mogen geven alvorens ze haar werk indiende aan het einde van het schooljaar.
Licht was mijn ontgoocheling toen dat laatste niet gebeurde, maar goed, zij was een vriendin, en ik heb in mijn studentenjaren niet één eindwerk gemaakt dat niet last-minute was ingestuurd, dus ik maakte er geen issue van. Ik vroeg haar netjes - na de examens - of ik de reportage mocht zien.
Groot was mijn verbazing toen ik de reportage zag. Ik had tijdens het filmen mezelf de illusie aangemeten dat ik de zaken onder controle had: wat je zegt en doet voor de camera heb je immers toch zelf helemaal in de hand? Zij kon enkel filmen wat ik haar toonde, dus ik antwoordde met enige voorzichtigheid op haar vragen, en bovendien waren we vriendinnen dus ik vertrouwde erop dat ze me niet anders zou neerzetten dan ik in werkelijkheid was. Wat ik toen echter niet besefte, was de grote invloed die een regisseur kan hebben op een werkstuk, en daarmee het hele narratief in eender welke richting kan sturen, op een gevoelsmatige manier. Zo ook bij Belinda. Onder impuls en stimulans van haar leraar. De reportage was geheel in zwart-wit en zonder muziek, wat het koud, kil en triest maakte. De beelden die van mij geschoten waren, toonden een trieste bijna kwade vrouw, in het station, in de trein, of - liefst nog in slow motion - moederziel alleen aan haar keukentafel terwijl ze extreem vertraagd en in stilte een theezakje in en uit een glas warm water trekt. De reportage ademde een zieligheid uit, een tristesse - terwijl dat nét niet was wat ik op dat moment voelde, noch de boodschap was die ik wou geven. Ja ik had een zware depressie/burnout, maar ik had in die periode ook goede momenten, en ik wilde liefst zo neutraal mogelijk, zoals het werkelijk wàs, geportretteerd worden. Dat had ik ook meermaals via mail gecommuniceerd. Maar Belinda besloot daar anders over.
In shock moffelde ik de reportage digitaal weg in een verre uithoek van mijn computer. "Het zijn maar 30 studenten en een leraar", dacht ik... die kennen me niet. Die zullen hooguit eens op deze blog komen surfen, maar verder geen potten gebroken (behalve dan mijn ego misschien).
Fast forward een jaar later:
Mijn depressie heeft door omstandigheden behoorlijke diepten bereikt en na meer dan een jaar heb ik nog steeds geen nieuwe baan gevonden. Ik ben als de dood voor het stigma van 'werkloze' of 'depressieve' en ik doe mijn best om er bovenop te komen. Op een dag typ ik "diatomieke" in Google in, om op een luie manier op mijn blog terecht te komen. Verstomd sta ik als de eerste hit in Google de aankondiging is voor het 21e KORTFILMFESTIVAL van LEUVEN. In koeien van letters "DIATOMIEKE" met daaronder een zelfportret dat ik ooit had genomen, en weer daaronder een beschrijving: "M. is a young woman who worked for an exhebition in Brussels. She worked very hard and got a burn-out. She got fired and she had to find a new way of living in her life. She discovered that photography is an therapy for her. She hopes to find a new job soon but photography helps her now in these difficult times". Producer: Belinda (+ achternaam).
Een strenge mail later, leer ik van Belinda dat "zij er niet aan kon doen, haar leraar had de werkjes van alle studenten naar het kortfilmfestival gestuurd". En het kon toch geen kwaad, want ze had enkel mijn voornaam gebruikt?
Een reeks mails naar het Kortfilmfestival van Leuven later - waarbij de organisatie me gebood nog enkele maanden te wachten wegens "dit is geen prioriteit voor ons" - werd uiteindelijk de aankondiging en de beschrijving van de reportage van hun website gehaald.
Kwaad als ik was haalde ik alle registers open naar Belinda toe: dat dit niet kon, dat dit niet de afspraak was, en dat ik dit niet meer wil zien gebeuren.
Sinds die dag checkte ik maandelijks via Google de term "Diatomieke" - paranoia? Noem het eerder terecht: op een warme zomerdag in 2015 stootte ik op exact dezelfde beschrijving, foto en titel: DIATOMIEKE - a short film by Belinda. Mevrouw had een account aangemaakt op de Amerikaanse website voor regisseurs Reelport.com. Ook daar volgden een aantal mails heen en terug - en beweerde ze bij hoog en bij laag dat zij 'daar niets aan kon doen' en er dus ook niets aan kon veranderen. Een rechtstreeks mailtje naar de Amerikaanse hosts, leerde me dat haar account door haarzelf was aangemaakt, en dat de videobeschrijving meteen zou worden weggehaald. Daags nadien was de video weg, en kon ik de procedure bij Google opstarten om ook deze video en beschrijving in de zoekresultaten van Google te verwijderen.
Alsof dat nog niet genoeg was, merkte ik nog maar eens een jaar later, in juni 2016, dat de dame in kwestie op haar éigen persoonlijke Vimeo-account, waar ze haar eerste regisseurswerkjes presenteerde, niet alleen een 3-tal andere kortfilms, maar ook de Diatomieke-reportage had gepost. Niet zomaar de foto, titel en beschrijving, maar de gehele video, inclusief eindgeneriek met uiteraard mijn voor- en achternaam. Na 6 sms'en kreeg ik haar er niet toe om de video weg te halen, wat ze wel deed was er een paswoord op zetten - maar dus tot op heden heb ik er geen controle over over wie deze video allemaal te zien krijgt, en wie niet.
Ondertussen zijn we vele jaren verder, de video is weggehaald (of zit misschien nog verborgen achter een paswoord-bescherming? Indien zo, laat het mij dan weten). Ik blijf met een kater en vooral een wantrouwen over tegenover alles wat naar regie ruikt. En een vriendschap die voorgoed verbroken is, want Belinda vertelt nu in de gemeenschappelijke vriendengroep aan wie het horen wil dat ik lastig deed over copyrights, omdat ze een portret van mij gebruikt had en mijn pseudoniem als titel van haar reportage.
Of Belinda het zelf beseft of niet, dat weet ik niet, maar het draaide dus helemaal niet op de copyrights, ik heb tot mijn eigen groot verdriet dit argument (en enkele telefoontjes en mailtjes met SABAM) moeten bovenhalen om haar ervan te kunnen overtuigen dat wat ze deed niet OK was.
Ik weet niet of dit representatief gedrag is voor het RITCS in Brussel, maar het is mij nu wel duidelijk geworden dat regisseurs bijzonder veel macht hebben over anderen, en dat er nog wel wat werk is aan het thema 'ethiek' binnen de opleiding daar.
Zo, het woord is eruit. Ik bescherm Belinda in deze blog: zij blijft anoniem, tenminste, even anoniem als ik was toen zij die reportage over mij online gooide. Zoekt iemand op haar naam? Dan zullen ze hier niet terecht komen. Zoekt iemand die de reportage gezien heeft naar de term 'diatomieke', dan zullen ze weten naar wat voor reportage ze juist gekeken hebben. Dit lijkt me een billijke regeling.
Tot slot deel ik nog een quote van Roel Nollet, producer van de reportage "Nathan - free as a bird" : "Als er één tip is die ik kan geven dan is het: zorg ervoor dat je vertrouwen krijgt van de mensen, dat je hen ook vertrouwen geeft, en dat je daar geen misbruik van maakt, en als je dan een goed verhaal hebt, dan is het een kwestie van niet twijfelen maar doen".
